Przejedziesz na czerwonym lub przekroczysz prędkość? Dostaniesz mandat! - Retro Recenzja #23

Wiele osób bardzo lubi filmy lub seriale w klimatach gangsterskich. Rodzina Soprano, Człowiek z blizną, Dawno temu w Ameryce czy kultowy Ojciec Chrzestny - jest tego mnóstwo. Jednak kilkanaście lat temu trudno było o podobny gatunek w grach komputerowych. Serię Grand Theft Auto można określić jako gangsterską, ale twórcy bardziej poszli w kierunku satyry i parodii, niż poważnej i dojrzałej fabuły. Naprzeciw graczom wyszło na początku wieku czeskie studio, które w branży gier dopiero nieśmiało wychylało głowę. Niedoświadczona firma z Czech robiąca grę o amerykańskiej mafii włoskiego pochodzenia - to się nie mogło udać. A jednak!

Za Mafię: The City of Lost Heaven odpowiada studio Illusion Softworks (w 2008 roku zmienili nazwę na 2K Czech), którzy za pośrednictwem TalonSoft Inc. (w Polsce - Play-It) wydali swoją pierwszą dużą grę. Ta pojawiła się na rynku 29 sierpnia 2002 roku i z marszu wywołała ogromne poruszenie. Tytuł ukazał się na PC, a po niespełna dwóch latach również na konsole PlayStation 2 oraz pierwszego Xboxa.

Fabuła skupia się na Thomasie Angelo, którego poznajemy jak opowiada swoją historię funkcjonariuszowi policji. Relacjonuje jak od zwykłego taksówkarza stał się jednym z ważniejszych mafiozów w tytułowym Lost Heaven. Miasto wzorowane jest na Chicago oraz Nowym Jorku. Nie brakuje tu charakterystycznych mostów - również zwodzonego - oraz nadziemnej trakcji kolejowej. Akcja gry rozgrywa się w latach 30’ XX wieku, więc nie zabrakło tematów prohibicji. Mafia rozpoczyna się powolnie. Gracz poznaje historię chronologicznie, więc naszymi pierwszymi zadaniami są najzwyklejsze zlecenia taksówkarza. W pewnym momencie droga naszego bohatera krzyżuje się z dwoma gangsterami, którzy w pośpiechu “proszą” Tommiego o podwózkę. Okazuje się, że ściga nas auto, a jego pasażerowie ostrzeliwują nasz samochód. Po dotarciu na miejsce nasi zleceniodawcy proszą, aby chwilę poczekać. Następuje wtedy bardzo filmowa scena, w której niewinny Tommy waha się czy szybko odjechać, czy jednak poczekać na zbliżającego się mężczyznę. Boi się o własne życie - mimo, że pomógł, to w końcu był świadkiem przestępstwa. Ostatecznie nadchodzący gangster z kieszeni płaszcza wyciąga sporą ilość gotówki i szczerze dziękuje naszemu bohaterowi. Dni mijają, a Angelo wraca do swojego nudnego życia. Sytuacja zmienia się w chwili, kiedy zostaje zaatakowany przez mężczyzn, którzy kijami obijają mu taksówkę. Thomas jest zmuszony uciekać przed wrogami, a schronienie znajduje w barze Salieriego - tym samym miejscu, do którego udali się kilka dni wcześniej uratowani gangsterzy. Okazuje się, że przybytek należy do jednego z Donów mafii działającej w mieście. W taki sposób nasz bohater rozpoczyna swoją przygodę z nielegalną działalnością grupy przestępczej.

Początkowe nudne misje taksówkarza pozwalają poznać topografię miasta - niektórzy pasażerowie będą od nas żądać jechania przez określony most (Mafia: The City of Lost Heaven).

Mafia jest trójwymiarową grą akcji z widokiem zza pleców bohatera. W 2002 roku przez wielu była niesłusznie określana jako “podróbka GTA” - nie należy zapominać, że trzecia odsłona serii Rockstara miała swoją premierę pod koniec maja, więc około 3 miesiące przed dziełem studia Illusion Softworks. Gra podzielona jest na 22 rozbudowane i zróżnicowane misje. Pościgi, strzelaniny, sabotaże i zdrady - tego w Mafii nie brakuje. Tytuł zachwycał oprawą graficzną. W porównaniu do GTA III gra charakteryzowała się większą szczegółowością obiektów oraz niektórych mechanik i, co oczywiste, dojrzalszą i ciekawszą fabułą. Czesi nie zapewnili odbiorcom tak bogatej ścieżki dźwiękowej (nie mieli też takiego budżetu jak Rockstar), ale i tak gracze usłyszeć mogą kilka utworów z lat 30’. Co ciekawe, podobnie jak w 2002 roku porównywano produkcję Illusion Softworks z dziełem Rockstara, tak i obecnie porównuje się zremasterowaną wersję GTA 3 i remake Mafii. W obu przypadkach górą jest tytuł o historii Tommiego, ale o tym później.

Poza sporą ilością wiernie odwzorowanych broni gracz ma możliwość zasiąść w ponad 60 samochodach z tamtej epoki. Ze względów licencyjnych mają one inne nazwy, ale nie różnią się wyglądem od oryginałów. Siądziemy więc za kółkiem Pierce-Arrowów, Chryslerów, Cadillaków czy Fordów. W Mafii (paradoksalnie) należy przestrzegać przepisów. W odróżnieniu od konkurencji, twórcy wprowadzili kilka bardzo ciekawych mechanik. Funkcjonariusze policji zaczną nas ścigać w momencie przejechania na czerwonym świetle lub przekroczenia prędkości - jest nawet klawisz, który uruchamia tzw. ogranicznik. Dzięki niemu nasze auto nigdy nie osiągnie prędkości wyższej niż zalecana. Takie drobne wykroczenia karane są mandatami - w takich sytuacjach lepiej wysiąść z auta i zapłacić karę. Uważać należy, żeby mieć schowaną broń, ponieważ sam widok pistoletu znacznie pogarsza naszą sytuację. Twórcy zaprezentowali odbiorcom realistyczny system uszkodzeń pojazdów - można przebić bak, przegrzać silnik czy zniszczyć klocki hamulcowe, co doprowadzi do innych uszkodzeń.

W grze sporo jest bardzo filmowych cutscenek. Powyżej w kaszkiecie siedzi nasz bohater - Tommy Angelo (Mafia: The City of Lost Heaven).

Pierwsza Mafia po latach kojarzona jest głównie z jednej misji, która uważana jest przez graczy za jedną z najtrudniejszych w komputerowej rozgrywce. Tommy otrzymuje zlecenie od Dona Salieri, które polega na uszkodzeniu pojazdu wyścigowego mafijnego rywala. Następnego dnia ma się odbyć wyścig, w którym nasz szef bardzo chce zwyciężyć. Co więcej, na wygraną kierowcy “naszej” rodziny postawiło pieniądze wielu wpływowych ludzi, więc gra jest warta świeczki. W środku nocy musimy wykraść auto z garażu przeciwnego kierowcy, zawieźć go do przyjacielskiego mechanika, który dokona sabotażu i odstawić pojazd z powrotem w określonym czasie. Ta część misji nie stanowi większego wyzwania, chociaż ograniczenie czasowe oraz fakt, że po drodze nie możemy się z niczym zderzyć, ponieważ uszkodzenie auta zostanie zauważone, powoduje, że i ten fragment zdarzało mi się powtarzać. Następnego dnia okazuje się, że kierowca wyznaczony przez Salieriego nie może wziąć udziału w wyścigu. Musimy zająć jego miejsce. Naszym zadaniem jest ukończenie 5 okrążeń, oczywiście jako pierwszy na mecie. Tym co irytowało graczy jest słabe sterowanie pojazdem. Wyścigówka jest szybka, ale bardzo mało zwrotna. Potrafi też łatwo wywrócić się przy najmniejszej przeszkodzie, co automatycznie kończy wyścig. Bardzo często misje trzeba było powtarzać już przy jednym nieudanym skręcie, ponieważ trudno było dogonić przeciwników. Jednak wystarczyło pamiętać, że należy zwalniać przy zakrętach i omijać dwa specyficzne miejsca, które były w stanie przewrócić nasz samochód. Wtedy ukończenie wyścigu stawało się znacznie prostsze, niż sugerują krążące wśród graczy legendy.

We wrześniu 2020 roku za sprawą studia Hangar 13, czyli firmie podległej 2K Games na świat wydana została Mafia: Edycja Ostateczna, która stanowi pełnoprawny remake (nie mylić z remasterem) niemal 20-letniego już tytułu. W zasadzie warstwa fabularna pozostała niezmieniona względem oryginału, chociaż dodano kilka przerywników filmowych oraz rozbudowano tło fabularne niektórych postaci. Również mechanicznie gracze otrzymali to samo, za co pokochano pierwszą Mafię. Jest co prawda kilka drobnostek, które zirytowały największych fanów m.in. mandat za nieprzestrzeganie zasad ruchu drogowego otrzymamy tylko na najwyższym poziomie trudności - na niższych w ogóle tego nie doświadczymy. Najwięcej zmian doczekała się oczywiście oprawa graficzna. Gra trafiła na PC, PlayStation 4 oraz Xbox One.

Remake pierwszej Mafii wygląda po prostu obłędnie (Mafia: Edycja Ostateczna).

Garść ciekawostek:

• Wielkość Lost Heaven i okolic wynosi około 12 km². Dla porównania w Grand Theft Auto III mapa mieści się na nieco ponad 8 km².
• Początkowo twórcy zapowiadali tryb wieloosobowy, ale ostatecznie nie znalazł się on w finalnej wersji gry.
• W grze pełno jest nawiązań do kultowych filmów o tematyce gangsterskiej. Od poszczególnych wydarzeń, po nazwy samochodów lub postaci. Przykładem może być Hotel Corleone, który swoją nazwę zawdzięcza oczywiście rodzinie Corleone z filmu i książki Ojciec Chrzestny.
• Mafia: City of Lost Heaven bardzo dobrze się przyjęła. W ankiecie przeprowadzonej na czeskiej stronie Bonusweb tytuł z 2002 roku został wybrany najlepszą grą wyprodukowaną w Czechach.
• Bardzo ciekawą edycję mogli zakupić gracze naszych zachodnich sąsiadów. W Niemczech wydano Mafia: Special Edition, która dostępna była jedynie w 5 tysiącach egzemplarzy. Poza samą grą szczęśliwcy otrzymywali również oficjalny poradnik, replikę gazety “Lost Heaven Courier”, plakat, długopis, notatnik, pocztówki oraz naklejki. Oczywiście wszystko sygnowane było produktem studia Illusion Softworks.
• W sierpniu 2010 roku swoją premierę miała Mafia II, która spotkała się z przychylnością graczy i krytyków. Natomiast w październiku 2016 roku wydana została bardzo chłodno przyjęta Mafia III.
• W remake’u z 2020 roku Tommy może poruszać się po mieście na… motocyklu. Jest to pierwszy raz, kiedy bohater serii Mafia może zasiąść na jednośladzie.
• W jednej z misji mafia Salieri kupuje nielegalnie alkohol. Osobą, od której kupują whisky jest William “Bill” Gates nazywa się on dokładnie tak jak słynny założyciel Microsoftu.

Czeskie studio pokazało światu, że można przedstawić grę w klimatach gangsterskich w odważnej i realistycznej formie. Nie bali się oni konkurować z potężnym Rockstarem i ich serią Grand Theft Auto. Co więcej, kolejna gra amerykańskiego giganta zyskała bardziej dojrzałego wydźwięku. GTA IV jest uważane za najbardziej poważną odsłonę serii. Czy przyczyniła się do tego Mafia?

Wcześniejsze gry w serii Retro Recenzji, kliknij i zobacz:

StarCraft, Half-Life, Max Payne, Heroes 3, GTA2, Syberia, Medal of Honor, Commandos, Diablo II, Twierdza, Worms: Armageddon, S.T.A.L.K.E.R, Postal 2, GTA: Vice City, Age of Empires 2, NFS: Most Wanted, Gothic, Kangurek Kao, Call of Duty, Warcraft III, Another World, Wiedźmin.